Τέχνη και κληρονομιά : συνάτηση με τον Στέλιο Ιωαννίδη

Η ομάδα του Καλημέρα Μασσαλία είχε την ευκαιρία να γνωρίσει τον Στέλιο Ιωαννίδη, γιο του Κύπριου ζωγράφου Βίκτωρα Ιωαννίδη, στην έκθεση: "Mediterranean: alternative Views" στο Espace Jouenne, που φιλοξενεί έργα Κυπρίων καλλιτεχνών. 

Διαβάστε πιο κάτω την γραπτή μεταγραφή αυτής της ανταλλαγής.

Ευχαριστώ και εγώ για την ευκαιρία που μου δίνετε να πω δυο λόγια στο κοινό της Μασαλίας και ειδικότερα στον ελληνόφωνο κοινό της Μασσαλιας και να ευχαριστήσω και όλους όσους είχαν την καλή διάθεση να βοηθήσουν για την πραγματοποίηση της εκδήλωσης αυτής. Να πω έτσι πολύ γρήγορα η εκδήλωση διοργανώνεται σε συνεργασία με το ίδρυμα espace Michel Jouenne και το ίδρυμα Βίκτωρα Ιωαννίδη και αυτό ιδρύθηκε με σκοπό την προώθηση της ζωής και του έργου του Βίκτωρα Ιωαννίδη, ενός πρωτοπόρου ζωγράφου, απο την πρώτη γενιά των κυπρίων καλλιτεχνών που ήταν αυτοί που έθεσαν και τις βάσεις για την μετέπειτα καλλιτεχνική πορεία της κυπριακής ζωγραφικής. 

Πέραν τούτου, το ίδρυμα Βίκτωρα Ιωαννίδη ασχολείται και προσβλέπει στην συνεργασία της ανάπτυξης και άλλων πολιτιστικών εκδηλώσεων που έχουν σχέση με όλες τις τέχνες και όχι μόνο της ζωγραφικής, όπως επίσης και άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις ούτως ώστε να έχει την δυνατότητα να προωθήσει την κουλτούρα στην κυπριακή κοινωνία.

Τώρα σε σχέση με την εκδήλωση που έχει πραγματοποιηθεί εδώ στην Μασσαλια, αυτό ξεκίνησε μέσα στα πλαίσια της προσπάθειας συνένωσης και ανταλλαγής τέλος πάντως εκδηλώσεων στα πλαίσια προβλεπόμενης διδυμοποίησης των δύο πόλεων. Δύο πόλεων λιμάνια, αξιόλογα λιμάνια στην μεσόγειο και μέσα σε αυτό το πλαίσιο ξεκίνησε αυτή η συνεργασία το 2023 να γίνει η έκθεση του ζωγράφου Michel Jouenne στη Λεμεσό, που είχε πολύ μεγάλη επιτυχία και σαν αντιστάθμισμα αυτού είναι που είμαστε εμείς εδώ με την έκθεση ενός αντίστοιχου Κύπριου καλλιτέχνη στην Μασσαλία.

Η έκθεση αυτή, πλαισιώνεται και με την παρουσίαση τριών άλλων σύγχρονων και νεότερων καλλιτεχνών, του Κωνσταντίνου Πτωχοπούλου, του Αρίστου  Χριστοφόρου και της Νικόλ Ιωαννίδη η οποία τυχαίνει να είναι και η εγγονή του Βίκτωρα Ιωαννίδη. Και θεωρούμε ότι η εκδήλωση αυτή είχε σίγουρα πολύ μεγάλη επιτυχία. Με ευχαριστεί το γεγονός ότι υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για την Κύπρο, για την καλλιτεχνική ζωής της Κύπρου και είναι αυτό που βοηθά ή ενθαρρύνει αν θέλεις να διοργανώνουμε ανάλογες εκδηλώσεις αυτού του τύπου. Μια τέτοια εκδήλωση σαν ίδρυμα Βίκτωρα Ιωαννίδη την είχαμε οργανώσει στην Αθήνα, μια μεγάλη αναδρομική έκθεση των έργων του καλλιτέχνη το 2023, ήταν στην Αθήνα, ήταν η πόλη στην οποία σπούδασε, η οποία εργάστηκε για αρκετά χρόνια, και την οποία αγάπησε πάρα πολύ. Οπότε μέσα σε αυτά τα πλαίσια προσβλέπουμε στην συνέχιση των εκδηλώσεων αυτών έτσι ώστε να προωθηθεί όχι μόνο το έργο του συγκεκριμένου καλλιτέχνη αλλά και γενικά η συνένωση της εικαστικής κουλτούρας των δύο πόλεων. Δεδομένου ότι είναι κάτι που παλιά το είχα πει είναι ότι δεν μπορεί η κυπριακή τέχνη, κυπριακή ζωγραφική να είναι διαφοροποιημένη από την ελληνική ζωγραφική. Είναι ένα έθνος, είναι κάτι το οποίο θα πρέπει να είναι ενιαίο και αυτός ακριβώς είναι και ο σκοπός της δημιουργίας τέτοιων εκδηλώσεων και ανταλλαγών έτσι ώστε το κοινό, τόσο το κυπριακό οσο και το ελληνικό, να αντιληφθεί και να δεχθεί ή να συνειδητοποιήσει αν θέλετε το γεγονός ότι η τέχνη είναι μια, ειδικά στον ευρύτερο χώρο τον ελληνικό. Αυτό ήταν κάτι το οποίο ανέκαθεν έβλεπα ότι το θεωρούσα σαν κάτι παράξενο με την έννοια ότι οι Κύπριοι καλλιτέχνες δεν προωθηθήκαν όσο θα έπρεπε και να γίνουν γνωστοί και το έργο τους να γίνει γνωστό στο ευρύτερο ελληνικό κοινό, ενώ αντίστροφα υπήρχε αυτή η τάση. Και θεωρώ ότι είναι κάτι το οποίο θα πρέπει να στηριχθεί, αυτή η προσπάθεια. 

Ναι και μάλιστα αρκετά κοινά και σίγουρα ξεκινάμε από το γεγονός ότι είναι και οι δύο πόλεις λιμάνια. Αν ειδικά παρατηρήσω ας πούμε την θεματολογία των έργο του Michel Jouenne σε σχέση με την θεματολογία των έργων του Βικτωρα Ιωαννίδη θα δείτε και από την παρουσίαση που προηγήθηκε υπήρχαν πάρα πολλά κοινά τόσο όσον αφορά την τεχνοτροπία, όσον και γενικά τα θέματα με τα οποία ασχολήθηκαν. Εκ των γεγονός ότι είναι δύο πόλεις λιμάνια σίγουρα ήταν αναπόφευκτο η θάλασσα και το λιμάνι να είναι κοινό αλλά σίγουρα ήταν πάρα πολύ χαρακτηριστικό. Και μάλιστα αν κανείς προσέξει την επιλογή την οποία κάναμε της παρουσίασης στη μια αίθουσα του έργου του Michel Jouenne ήταν σαν μια συνέχεια. 

Οπότε ήταν κάτι πολύ πετυχημένο και επίσης από την άποψη την ιστορική. Από την άποψη του γεγονότος ότι απόγονοι του ενός ζωγράφου με τους απογόνους του άλλου ζωγράφου κινήθηκαν παράλληλα αλλά και παρόμοια. Δηλαδή ο Christian Jouenne και γενικά η οικογένεια δημιούργησαν τον υπέροχο χώρο εδώ εις τιμήν του πατέρα τους, δημιούργησαν έναν εικαστικό χώρο παρουσίασης τόσο του έργο του πατέρα τους αλλά και γενικά ένα  πολιτιστικό κέντρο επειδή δεν είναι μόνο εκθέσεις που γίνονται. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο χρησιμοποιήσαμε και εμείς ιδρύοντας το ίδρυμα Βίκτωρα Ιωαννίδη το οποίο και αυτό ασχολείται με αυτού του είδους το σκοπό. 

Ναι, να σας πω. Θα έλεγα ότι ζώντας σε μια τέτοια οικογένεια σίγουρα ο επηρεασμός ήταν ένα στοιχείο το οποίο ήταν και αναπόφευκτο αλλά και θετικό. Ταυτόχρονα κληρονόμησα με την έννοια το να μου άρεσε κάτι το ωραίο, να έχω την ευαισθησία του όμορφου, την καλαισθησία γενικά σε οτιδήποτε ασχολείται, και χαρακτηριστικά φερειπείν αν σπούδαζα αρχιτέκτονας θα ήμουν καλός. Ζωγράφος όμως και έχω η άποψη, ότι ο πραγματικός ζωγράφος γεννιέται. Και εντάξει, ένας ο οποίος είναι αυτοδίδακτος ή ακόμα σπουδάζει σε σχολή καλών τεχνών όταν όμως δεν έχει από μέσα του το gène που αυτό το κουβαλάς από γέννηση σου σίγουρα ναι μεν θα μπορεί να φτάσει σε κάποια επίπεδα αλλά ουδέποτε θα είναι το ταλέντο. Και να δώσω ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, που το έζησα και είναι αυτό που θεωρώ που κάνει την διαφοροποίηση ενός καλού καλλιτέχνη και ενός ταλαντούχου καλλιτέχνη. 

Οταν ήμουν μικρός από τα μικρά χρόνια και μετά και παρακολούθησα τον πατέρα μου να ζωγραφίζει και τυχαίως όπου πηγαίναμε σε εστιατόριο ή σε έναν χώρο, κουβαλούσε το μπλοκάκι του και σενιάριζε κάτι που του άρεσε ας πούμε είτε ένα άτομο είτε ένα πρόσωπο, μια κίνηση, ένα χώρο και το ζωγράφιζε. Είχε πολύ έντονη ικανότητα σχεδιασμού. Και λέω με το παράδειγμα αυτό θέλω να δώσω την διαφορά μεταξύ του ταλέντου, τον καλλιτέχνη αν τον βάλεις να σχεδιάσει ένα πρόσωπο φερειπείν, θα ξεκινήσει λογικά από τα μάτια, από την μύτη, από το στόμα ας πούμε και μετά αν χρειάζεται 10 μολυβιές για να ολοκληρωθεί το σχέδιο. Στην περίπτωση του πατέρα μου και θεωρώ όλοι όσοι είναι ταλαντούχοι, καθόμουν δίπλα του και έβλεπα ότι έβλεπε κάποιον και τον σχεδίαζε. Και τον έβλεπα και εγώ τον άλλον. Και από τις μολυβιές αν χρειαζόταν 10-20 μολυβιές να ολοκληρωθεί το σχέδιο αυτό, ξεκινούσε με μια με δύο με τρεις, με 5 με 10, και δεν μπορούσα να καταλάβω ακόμα στο χαρτί τι είναι αυτό ενώ γνώριζα ότι είναι το πρόσωπο που είναι απέναντι μας. Και στην ενδέκατη δωδέκατη πινελιά έβλεπες αμέσως μπροστά σου το αποτέλεσμα, την μορφή. 

Αυτό, είναι για μένα ας πούμε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της διαφοράς του ταλέντου από ενός απλού καλλιτέχνη. Γιατί το τι σχεδίαζε το είχε αμέσως στο μυαλό του, κάτι που το κοινό δεν μπορούσε να δει. Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό κατά την γνώμη μου αυτής της διαφοροποίησης. 

Το κυριότερο του πλεονέκτημα ήταν ότι είχε μεγάλη ευχέρεια στον σχεδιασμό και αν δείτε και τα σχέδια με σινική μελάνη θα δείτε ότι η ευχέρεια και η αποτύπωση της πραγματικότητας ήταν πολύ πιστή. Αυτό τον βοήθησε και τον βοηθούσε πολύ στην ολοκλήρωση του έργου από πλευράς ταχύτητας και ήταν και αυτό που μάλιστα όταν ήταν φοιτητής από το πρώτο έτους της φοίτησης του, με τη συνήθεια που είχε να σχεδιάζει, τον είχε προσέξει κάποιος συντάκτης εφημερίδας και τον πλησίασε και τον πήρε στην εφημερίδα και προσβλήθηκε από τότε σαν επίσημος σκιτσογράφος σε 3-4 διαφορετικές εφημερίδες κατά την διάρκεια των σπουδών του. Ήταν αυτό κάτι πολύ χαρακτηριστικό. Εχει ασχοληθεί με όλες τις θεματολογίες, με πορτρέτα.

Δεν ασχολήθηκε και απεχθανόταν την πολιτικη. Ηταν έντονο για τον ίδιο και δεν ασχολήθηκε ποτέ με θέματα της πολιτικής της Κύπρου και της Ελλάδος. Ήταν καθαρά το φυσικό τοπίο αλλά και όλες τις θεματολογίες, ασχολήθηκε δηλαδή και με τα πορτρέτα, και με την νεκρή φύση και με τοπία, ειδικά αγροτικές σκηνές της Κύπρου, της καθημερινότητας και τα λοιπά. Τα χωριά, αυτού του τύπου την θεματολογία την είχε καλύψει επιπρόσθετα και σε σκιτσογραφία είναι άπειρα τα σχέδια σε μολύβι και σε σινική μελάνη που χρησιμοποιούσε. 

Ήμουν 5 χρονών, ήταν την εποχή του 55 όταν είχε ξεσπάσει ο απελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ (Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών) και εκείνη την μέρα την συγκεκριμένη δεν επιτρεπόταν κανένας να βγει. Εμένα πίσω από το σπίτι μου ήταν άδεια οικόπεδα και παίζαμε ποδόσφαιρο και συγκεντρωνόμασταν εκεί. Οπότε μας είδε ένα αυτοκίνητο ένα jeep με Άγγλους στρατιώτες που ήμασταν μαζεμένοι 5-6 παιδιά εκεί και ήρθαν για να μας θυμώσουν και να μας πουν να πάμε στα σπίτια μας. Ο πατέρας μου ήταν στο παράθυρο στον κήπο και μας είδε και φοβήθηκε, με φώναξε να πάω μέσα. Εγώ φεύγωντας τρέχοντας, το jeep ήταν ανοιχτού τύπου, ένας από τους στρατιώτες είχε αφήσει το μπερέ του και το άρπαξα και πήγα στο σπίτι. 

Εκεί όταν με είδε ο πατέρας μου ότι πήρα το μπερέ του Άγγλου, νόμιζε οτι θα έρθουν εδώ να μας δημιουργήσουν πρόβλημα. Ήθελε να κάτσω κάπου και μου είπε να κάτσω να με ζωγραφίσει. Έκτοτε ήταν ο λόγος που δημιούργησε αυτό το πορτρέτο δεδομένου ότι από μικρός δεν έδειχνα ποτέ ενδιαφέρον να κάτσω για να με σχεδιάσει ήταν αυτός ένας από τους λόγους που και μάλιστα βγήκε τόσο πολύ χαρακτηριστικό και γνήσιο και πιστό το έργο εκείνο που είναι αυτό που επανέρχομαι και λέω την δυνατότητας της ταυτότητας να σχεδιάζει πολύ γρήγορα λόγο του πλεονεκτήματος που είχε του σχεδιασμού.

Ευχαριστώ πάρα πολύ για την ευκαιρία που μου δίνεται να πω δύο λόγια σε σας και γρήγορα να πω ότι είναι πολύ πάρα πολύ καλή πρωτοβουλία την οποία έχετε ξεκινήσει διότι είναι πραγματικά πολύ καλό ο κόσμος της Μασσαλίας να έχει την δυνατότητα να γνωρίσει την Κύπρο αλλά και γενικά η κοινότητα η κυπριακή και η ελληνική να κρατά τους δεσμούς με τις μητέρες πατρίδες διότι είναι αυτός ο τρόπος με τον οποίο συνεχίζει την πορεία να κρατιέται η αγάπη προς την πατρίδα και γενικά προς τον τόπο που όλοι καταγόμαστε που είναι και στην ουσία μια ανθρώπινη ανάγκη να έχουμε αυτό. Οπότε ευχαριστώ και πάλι και εύχομαι καλή δουλειά για τις επόμενες προσπάθειες που κάνετε. 

Ευχαριστούμε και πάλι τον Κ. Στέλιο Ιωαννίδη για το χρόνο που αφιέρωσε στην ομάδα του Καλημέρα Μασσαλία !

Δείτε το μέρος 1, 2, 3 της συνέντευξής μας.